Sterft de streektaal uit?

Anoniem_6576f0ab9b250 dinsdag 31 januari 2023 21:23

Paniek in een commentaar in NRC (van jongerenleden van BBB en CU, maar toe maar weer) over de status van de streektaal. Als we niks doen, sterft de streektaal uit!
Maar vind je dat erg? Spreek jij nog dialect? Of doe je het niet, maar heb je er warme herinneringen aan? Of vind je het achterlijk?
In Friesland wordt het Fries actief gestimuleerd. Zouden de Brabanders, Twenten, Groningers etc. hetzelfde moeten doen?

(bron: https://www.nrc.nl/nieuws/2023/01/30/ne ... i-a4155689)

stippensokken dinsdag 31 januari 2023 22:35

Ik beheers een Nedersaksische streektaal (en versta daardoor alle varianten van die taal in Nederland -en over de Duitse grens- heeft).
Maar in de praktijk spreek ik het alleen met familieleden, ik woon niet meer in die regio, dus ik spreek dagelijks voornamelijk ABN.

Het uitsterven van de streektaal is naar mijn idee begonnen in de jaren '80. Toen ik op de basisschool zat, mochten we op school geen Nedersaksisch praten. Terwijl dat 10-15 jaar daarvoor nog heel normaal was.
Er moesten nette Hollandssprekende kinderen van ons gemaakt worden. Thuis spraken we dan wel in de streektaal, maar als je met vriendjes buitenspeelde weer niet, want dat deed je op school met hen ook niet. En zo groeide er een hele generatie op die steeds minder in aanraking kwam met de streektaal.
Het wordt nu vooral door 40+ers nog gesproken. Vind maar eens een leerling in groep 1 van de basisschool die vloeiend de Nedersaksisch spreekt...

Ik voel me op mijn gemak in de streektaal. Het is toch wel de taal waar ik me het best in kan uitdrukken, omdat het zo dicht staat bij de omgeving waar ik ben opgegroeid.

Cottonclean dinsdag 31 januari 2023 22:35

feow schreef: ↑
31-01-2023 22:15
Voor de wereldvrede en het begrip van elkaar enzo denk ik dat het het beste zou zijn als álle (op één na) talen en taalverschillen zouden verdwijnen.

Met Esperanto is het nooit wat geworden.

https://nl.m.wikipedia.org/wiki/Esperanto

Every woman deserves a man that destroys her lipstick, not her mascara.

Anoniem_64099e414652c dinsdag 31 januari 2023 22:36

blijfgewoonbianca schreef: ↑
31-01-2023 22:26
“ Haat hebben op of aan “ ; zeggen ze toch ook ? Wij vonden leuke dingen vroeger “ gers “ ( maar dat was echt Rotterdams ) , nu is het vet, ziek, gruwelijk. Ook zo idioot.
Straattaal is ook - het meeste in ieder geval - de laatste jaren aan me voorbijgaan.
Volgens mij is dat eigenlijk het nieuwe esperanto.

Weet je dat we tegenwoordig ook heel anders vloeken ? https://taalschrift.org/reportage/001784.html
Jammer, hoor . Vroeger vloekte men veel poëtischer en creatiever.

Dat zijn echt anglicismen. Cheating on someone, hating on someone.

Anoniem_64099e414652c dinsdag 31 januari 2023 22:37

Cottonclean schreef: ↑
31-01-2023 22:35
Met Esperanto is het nooit wat geworden.

https://nl.m.wikipedia.org/wiki/Esperanto

Ook echt een behoorlijk Europees georiënteerde “wereldtaal”.

Blauwedruif85 dinsdag 31 januari 2023 22:38

Ik vind het wel wat hebben. Het hoort voor mij wel bij de Nederlandse cultuur.
Zelf spreek ik vloeiend Rotterdams

Vandaag is wat gisteren nog toekomst was

Anoniem_64099e414652c dinsdag 31 januari 2023 22:40

Er was ook een tijd dat men germanismen als sowieso, überhaupt, beduidend of zonsopgang niet vond kunnen.

stippensokken dinsdag 31 januari 2023 22:40

navyblue schreef: ↑
31-01-2023 22:33
Laatst luisterde ik een podcast over een Duitse professor in de jaren ‘30 onderzoek deed naar West-Friese en Friese dialecten, want dat taalgebied liep ooit helemaal door tot Duitsland. Hij had allemaal opnames gemaakt, op platen. Werkelijk, van dorp tot dorp sprak men weer anders. Dat ging dan echt om dorpen met maar een paar honderd mensen, dus de meeste varianten waren al verdwenen. Al die oude opnamen waren onlangs gedigitaliseerd. Heel interessant wel.

https://www.fryske-akademy.nl/nl/nieuws ... taliseerd/

Bijzonder hè.
Ik kom niet uit die regio, maar in de regio waar ik ben opgegroeid (Nedersaksisch taalgebied), hoorde ik vroeger ook het verschil tussen iemand uit dorp A, B of C. 5km verderop praatten ze toch echt net even anders. Dat is nu minder goed te horen, alleen bij de oude generatie nog.

Anoniem_6470b8cd81c7d dinsdag 31 januari 2023 22:41

PoesmetLaarzen schreef: ↑
31-01-2023 21:32
Van mij mag het uitsterven.

Van mij ook. Bovendien vind ik dat zo'n statement "behoud de streektaal" altijd een beetje de sfeer ademt dat "de streek" voorál enkel bewoond moet blijven met mensen van wie de ouders/grootouders etc. daar ook al vandaan kwamen. En dat personeel op de scholen ook voorál dialect moet spreken tegen de leerlingen (lees: de docent moet dus zelf ook daar geboren en getogen zijn...)

En ik vind het nou juist zo gezond dat alle streken (welke dan ook) bewoond zullen worden door mensen die vanuit alle uithoeken ergens zijn beland.

Als dan de Zeeuw, Groninger, Limburger en West-Fries met elkaar in de kroeg/het klaslokaal/het vergaderteam etc. zitten dan kun je dus gewoon Nederlands praten.

Wil je actief de streektaal houden zeg je dus eigenlijk: "Blijf weg, Zeeuwse leraar. Want jij gaat het Gronings niet goed overdragen..." of "Kom vooral níet in Limburg werken, West-Fries, want wij gaan in de vergaderruimte gewoon Limburgs praten..."

Dat mensen een streektaal of dialect in hun eigen gezin/familie spreken begrijp ik overigens wel, maar actieve stimulatie is dus eigenlijk ook een bewuste vorm van uitsluiting, van iets dat kennelijk al op een natuurlijke manier aan het "uitsterven" is, anders zou er ook geen oproep hoeven zijn tot het stimuleren van de streektaal buiten de huiselijke sfeer.

LaFolie dinsdag 31 januari 2023 22:42

Vind dialect trouwens ook écht bijdragen aan de woordenschat. Zonde als dat verloren gaat, of inderdaad uiteindelijk totaal vervangen wordt door Engelse-afgeleiden

"Wine in the morning, and some breakfast at night. Oh baby, I'm beginning to see the light!"

Lady_Day dinsdag 31 januari 2023 22:46

stippensokken schreef: ↑
31-01-2023 22:40
Bijzonder hè.
Ik kom niet uit die regio, maar in de regio waar ik ben opgegroeid (Nedersaksisch taalgebied), hoorde ik vroeger ook het verschil tussen iemand uit dorp A, B of C. 5km verderop praatten ze toch echt net even anders. Dat is nu minder goed te horen, alleen bij de oude generatie nog.

Ik was laatst in een dorp in deep dark Fryslân en iemand vroeg me wat in het Fries, maar niet standaard Fries. Ik kon er helemaal niets van maken, ook niet toen ik vroeg of hij het nog een keer kon zeggen. Heel apart.

Anoniem_64099e414652c dinsdag 31 januari 2023 22:47

stippensokken schreef: ↑
31-01-2023 22:40
Bijzonder hè.
Ik kom niet uit die regio, maar in de regio waar ik ben opgegroeid (Nedersaksisch taalgebied), hoorde ik vroeger ook het verschil tussen iemand uit dorp A, B of C. 5km verderop praatten ze toch echt net even anders. Dat is nu minder goed te horen, alleen bij de oude generatie nog.

Met dat in gedachten mag je blij zijn dat de Friese taal als geheel in elk geval nog levend is.

BriannaF dinsdag 31 januari 2023 22:49

Mijn schoonfamilie komt uit Maastricht. Schoonouders deden in het begin hun best, maar na een paar zinnen verzanden ze toch weer in “plat”. Nú is dat niet erg meer, ik versta het en kan het ook spreken als ik wil. Maar in het begin konden ze net zo goed Chinees praten. Ik bedoel maar, we kregen de goede raad mee: “ammezeer uuch, mer neet boete de sjraom”. Maar nu na 40 jaar “ veul ich mich keend aon hoes”

"Boring conversation anyway"

Anoniem_64099e414652c dinsdag 31 januari 2023 22:58

LaFolie schreef: ↑
31-01-2023 22:42
Vind dialect trouwens ook écht bijdragen aan de woordenschat. Zonde als dat verloren gaat, of inderdaad uiteindelijk totaal vervangen wordt door Engelse-afgeleiden

Mensen dragen bij aan de woordenschat, ongeacht welke taal ze spreken.

Sunshine2 dinsdag 31 januari 2023 23:04

BriannaF schreef: ↑
31-01-2023 22:49
Mijn schoonfamilie komt uit Maastricht. Schoonouders deden in het begin hun best, maar na een paar zinnen verzanden ze toch weer in “plat”. Nú is dat niet erg meer, ik versta het en kan het ook spreken als ik wil. Maar in het begin konden ze net zo goed Chinees praten. Ik bedoel maar, we kregen de goede raad mee: “ammezeer uuch, mer neet boete de sjraom”. Maar nu na 40 jaar “ veul ich mich keend aon hoes”

Hahaha, ik heb deze ff opgezocht hoor. Ik praat vloeiend limburgs, maar "neet boete de sjraom"

De rest van die zinnen gebruiken we hier ook overigens, maar sjraom ken ik niet.

Maar t betekent iets als "maar niet te gek"?

Wel grappig. Hier zie ik ook al, zoals iemand hierboven noemt, dat ieder dorp net wat anders is. Bv alleen al voor "jij" heb je varianten als dich, diech (lange ie), doe, jae... Etc ..

En zo zie je dus dat ze in Maastricht alweer uitdrukkingen gebruiken die ik totaal niet begrijp. Maar andersom misschien ook. Wel grappig.

blijfgewoonbianca dinsdag 31 januari 2023 23:20

Op DIT moment op Ned2 . Echte streektaal.

Wat gij niet wilt dat u geschiedt, doe dat ook een ander niet.

Spring_time dinsdag 31 januari 2023 23:24

Elfilin schreef: ↑
31-01-2023 22:41
Van mij ook. Bovendien vind ik dat zo'n statement "behoud de streektaal" altijd een beetje de sfeer ademt dat "de streek" voorál enkel bewoond moet blijven met mensen van wie de ouders/grootouders etc. daar ook al vandaan kwamen. En dat personeel op de scholen ook voorál dialect moet spreken tegen de leerlingen (lees: de docent moet dus zelf ook daar geboren en getogen zijn...)

En ik vind het nou juist zo gezond dat alle streken (welke dan ook) bewoond zullen worden door mensen die vanuit alle uithoeken ergens zijn beland.

Als dan de Zeeuw, Groninger, Limburger en West-Fries met elkaar in de kroeg/het klaslokaal/het vergaderteam etc. zitten dan kun je dus gewoon Nederlands praten.

Wil je actief de streektaal houden zeg je dus eigenlijk: "Blijf weg, Zeeuwse leraar. Want jij gaat het Gronings niet goed overdragen..." of "Kom vooral níet in Limburg werken, West-Fries, want wij gaan in de vergaderruimte gewoon Limburgs praten..."

Dat mensen een streektaal of dialect in hun eigen gezin/familie spreken begrijp ik overigens wel, maar actieve stimulatie is dus eigenlijk ook een bewuste vorm van uitsluiting, van iets dat kennelijk al op een natuurlijke manier aan het "uitsterven" is, anders zou er ook geen oproep hoeven zijn tot het stimuleren van de streektaal buiten de huiselijke sfeer.

Gedeeltelijk mee eens, ik heb er ook geen moeite mee om ABN te spreken. Ik weet wel dat Brabanders (en misschien ook Limburgers?) vroeger zich juist buitengesloten voelden als katholieken en daarom misschien die mentaliteit hebben ontwikkeld van ons-kent-ons.

BriannaF dinsdag 31 januari 2023 23:39

Sunshine2 schreef: ↑
31-01-2023 23:04
Hahaha, ik heb deze ff opgezocht hoor. Ik praat vloeiend limburgs, maar "neet boete de sjraom" De rest van die zinnen gebruiken we hier ook overigens, maar sjraom ken ik niet.

Maar t betekent iets als "maar niet te gek"?

Wel grappig. Hier zie ik ook al, zoals iemand hierboven noemt, dat ieder dorp net wat anders is. Bv alleen al voor "jij" heb je varianten als dich, diech (lange ie), doe, jae... Etc ..

En zo zie je dus dat ze in Maastricht alweer uitdrukkingen gebruiken die ik totaal niet begrijp. Maar andersom misschien ook. Wel grappig.

Ja, niet te gek. Wat dacht je van schaap, schapen, schuur. Met mijn Rotterdams gehoor is dat in dialect allemaal hetzelfde woord, naar nee, dat hoor ik niet goed, ze geven de klinkers net even een andere draai.

"Boring conversation anyway"

rosepudding dinsdag 31 januari 2023 23:46

Kom zelf uit Friesland en hier nog voldoende streektaal.
Spreek zelf vooral een dialect uit de streek waar ik vandaan kom, maar ook wel gewoon fries.

Op mijn werk wordt er onderling fries gesproken en ook op de school en de bso (en eerder het dagverblijf) van mijn dochter wordt er buiten de reguliere lessen fries gesproken.

Maar ook in de plaatselijke winkels en zelfs op de sportschool zijn de lessen vaak in het fries.

Maar er wordt net zo makkelijk over geschakeld op het Hollands als iemand geen fries spreekt.

Mijn vriend komt van de Veluwe dus we spreken thuis met elkaar geen fries, maar wel een soort mengeling van beider dialecten.

Nemen bepaalde uitdrukkingen van elkaar over en als ik alleen met dochter ben spreek ik vooral mijn dialect met haar.

Zij krijgt dus van alles wat mee, kan goed fries verstaan maar spreekt vooral gewoon Nederlands.

Maar mijn neefjes en nichtjes met 2 Friese ouders spreken ook allemaal fries, dus ik heb niet het idee dat het hier uitsterft.

AeonOfWinter woensdag 1 februari 2023 00:02

Ik vind dialecten/streektaal juist wel leuk, maakt niet uit of ik het versta. En ieder land heeft ze, echt niet alleen NL.
Aan mij kun je blijkbaar horen dat ik uit West-Friesland kom (al denk ik zelf dat ik keurig ABN spreek) Maar echt West-Fries spreek ik jammer genoeg niet. Ik versta/lees het wel maar het is echt de bejaarden generatie die het nog wel eens spreekt. Ik heb zelfs bewoners op mijn werk van 80+ die het maar malligheid vinden

Those who can make you believe absurdities can make you commit atrocities.

Anoniem_64099e414652c woensdag 1 februari 2023 00:06

rosepudding schreef: ↑
31-01-2023 23:46
Kom zelf uit Friesland en hier nog voldoende streektaal.
Spreek zelf vooral een dialect uit de streek waar ik vandaan kom, maar ook wel gewoon fries.

Op mijn werk wordt er onderling fries gesproken en ook op de school en de bso (en eerder het dagverblijf) van mijn dochter wordt er buiten de reguliere lessen fries gesproken.

Maar ook in de plaatselijke winkels en zelfs op de sportschool zijn de lessen vaak in het fries.

Maar er wordt net zo makkelijk over geschakeld op het Hollands als iemand geen fries spreekt.

Mijn vriend komt van de Veluwe dus we spreken thuis met elkaar geen fries, maar wel een soort mengeling van beider dialecten.

Nemen bepaalde uitdrukkingen van elkaar over en als ik alleen met dochter ben spreek ik vooral mijn dialect met haar.

Zij krijgt dus van alles wat mee, kan goed fries verstaan maar spreekt vooral gewoon Nederlands.

Maar mijn neefjes en nichtjes met 2 Friese ouders spreken ook allemaal fries, dus ik heb niet het idee dat het hier uitsterft.

Maar als ik het zo lees is het onwaarschijnlijk dat dochter later zelf met haar kinderen de streektaal zal spreken.

JoyAnna woensdag 1 februari 2023 00:10

Sunshine2 schreef: ↑
31-01-2023 22:13
Je ziet dat mensen steeds minder gebonden zijn aan een plaats. Limburgers verhuizen naar t noorden en gaan over op Nederlands. Of ze krijgen een relatie met iemand die geen dialect praat, en dan wordt er uiteraard overgegaan op Nederlands. Zo zal t dialect steeds verder uitsterven denk ik.

Nee hoor, was het maar waar een ex van me kwam er vandaan en zijn ouders bleven stug Limburgs tegen hem praten, onderling. In hun eigen huis kon ik dat op zich begrijpen en vond ik het onbeleefd er wat van te zeggen en dat deed ik dus ook braaf niet. Maar in mijn huis deden ze het ook. Ik verstond het over het algemeen wel (helaas) maar sommige dingen snapte ik echt geen hol van. Dat interesseerde ze verder ook niet. Toen ze in mijn huis op een verjaardag tegen mijn familie zeiden dat ze geen moeite hoefden te doen want ze zouden het toch niet verstaan was dat voor mij wel het toppunt van een totaal gebrek aan manieren.

Nou ja, ik probeer dus heel onhandig te zeggen dat het niet per se uit hoeft te sterven en het ook buiten de provinciegrenzen gewoon in stand wordt gehouden. Inmiddels kan ik geen Limburgs meer horen of mijn nekharen gaan al recht overeind staan.

lonelycat woensdag 1 februari 2023 07:13

Ik spreek Maastrichts en heb mijn kinderen ook in het dialect opgevoed. Ik zou het echt jammer vinden aanhef zou verdwijnen. Een stuk cultuur en geschiedenis.
Ik merk nu inderdaad dat veel kinderen ondanks dat de ouders dialect spreken Nederlands worden opgevoed. Waarom? Geen idee. Het is niet zo dat je Nederlands er beter door klinkt. Met onze zachte G klinken toch suf als we Nederlands praten

Veel woorden die ik hoor van oudere mensen die zwaar Maastrichts dialect zijn en uit het Frans komen worden nauwelijks nog gebruikt. Die zullen verdwijnen maar ik hoop oprecht dat het dialect blijft

Sunshine2 woensdag 1 februari 2023 07:42

BriannaF schreef: ↑
31-01-2023 23:39
Ja, niet te gek. Wat dacht je van schaap, schapen, schuur. Met mijn Rotterdams gehoor is dat in dialect allemaal hetzelfde woord, naar nee, dat hoor ik niet goed, ze geven de klinkers net even een andere draai.

1 sjaop
2 sjeup
De fiets steit inne sjeur

Hahah, jaa die spreek je wel allemaal echt anders uit inderdaad. Maar begrijp wel dat dat allemaal op elkaar lijkt

eckano woensdag 1 februari 2023 07:45

cuculuscanorus schreef: ↑
31-01-2023 21:39
Ik vind taal zeker cultureel erfgoed. Maar goed, dat is een discussie natuurlijk. Of het dan niet een soort opgelegd ding wordt, een invented tradition. Er zullen mensen zijn die vinden dat taal gewoon de kant op mag ontwikkelen die taal kiest. Dat betekent dan dat we over 100 jaar "de meisje heb gezegd dat hun groter zijn als mij" zeggen. En er zijn mensen die willen dat kinderen op basisscholen een taal leren die door een kleine minderheid gesproken wordt.

Dat is nu al volop gaande en ik vind het niet om aan te horen; ik snap dat taal aan invloed onderhevig is maar er zijn grenzen...

Zullen we proberen het een beetje gezellig te houden?!

StevieNicks woensdag 1 februari 2023 07:52

In ons huis leeft het, dat de streektaal verdwijnt. Mijn kinderen praten geen ‘plat’, geen Limburgs dus. Toen ze begonnen met praten verstond de oudste me slecht als ik in mijn dialect tegen haar sprak, en beter als ik het in het Nederlands zei. Ik vond het op haar jonge leeftijd belangrijker dat ze me verstond dan dat er in het dialect gepraat moest worden. Dus is het zo gegroeid. Nu is ze 8 en wil ze geen dialect leren, zegt ze. Nu vind ik haar eigen ‘ik’ ontwikkelen dan mijn dialect spreken, dus blijft het zo. De jongste is daarmee opgegroeid en spreekt dus ook gewoon Nederlands.

Daar tegenover heb ik iemand in mijn omgeving die zo pro-Limburgs is dat je geen Nederlands tegen zijn kinderen mag praten (heb ik dus ook een keer een standje van gehad

). Dat vind ik dus dan te ver gaan. Meegeven, oké, ik spreek ondertussen ook gewoon weer in dialect tegen de kinderen, wat ze er later mee doen moeten ze zelf weten.
Taal is altijd in beweging.

Actieve topics