Actueel
alle pijlers
De sociologie van taalgebruik
zaterdag 4 februari 2012 15:56
Zoals de meesten hier zullen weten, ben ik geinteresseerd in onderwerpen als opvoeding, normen en waarden, etiquette, persoonlijke Bildung, smaak, hogere en lagere cultuur en de rol van de elite in onze samenleving.
Een leuk onderwerp in die categorie is wat ik de "sociologie van taal" noem. In hoeverre kun je aan iemands taalgebruik dingen afleiden wat iemands sociaal-economische achtergrond is en hoeveel "cultureel kapitaal" iemand heeft?
En dan heb ik het niet over echte taalfouten ("hun hebben", "groter als"), maar over woorden die een burgerlijke achtergrond verraden. Ik gebruik "burgerlijk" hier overigens neutraal, niet met een denigrerende connotatie.
Over precies dit onderwerp heeft ooit een omslagartikel in de HP/De Tijd gestaan, en toen kwamen de bekende voorbeelden naar voren van woorden die niet kunnen voor nette mensen: toilet, stropdas, colbertje, pantalon, gebakje, "eet smakelijk", kostuum, vaatwasser, koelkast, etc.
Een aparte categorie is de "sociologie van namen": b.v. Emma en Alexander voor de hogere klassen, tegenover Priscilla en Wesley voor de lagere klassen.
- In hoeverre gebruiken jullie dit soort woorden wel of juist niet?
- In hoeverre is het zinnig of onzinnig dat mensen zich proberen te profileren met hun klasse?
- Weten jullie zelf nog voorbeelden van woorden of namen die echt niet kunnen?
Zelf ben ik overigens niet zo recht in de leer. Als een ander "eet smakelijk" zegt, zeg ik het gewoon terug (ook al zou ik het nooit zelf als eerste zeggen) en ook gebruik ik gewoon "gebakje" ("taartje' klinkt voor mijn gevoel aanstellerig). Maar woorden als "toilet" en "stropdas" zou ik echt nooit gebruiken.
Een leuk onderwerp in die categorie is wat ik de "sociologie van taal" noem. In hoeverre kun je aan iemands taalgebruik dingen afleiden wat iemands sociaal-economische achtergrond is en hoeveel "cultureel kapitaal" iemand heeft?
En dan heb ik het niet over echte taalfouten ("hun hebben", "groter als"), maar over woorden die een burgerlijke achtergrond verraden. Ik gebruik "burgerlijk" hier overigens neutraal, niet met een denigrerende connotatie.
Over precies dit onderwerp heeft ooit een omslagartikel in de HP/De Tijd gestaan, en toen kwamen de bekende voorbeelden naar voren van woorden die niet kunnen voor nette mensen: toilet, stropdas, colbertje, pantalon, gebakje, "eet smakelijk", kostuum, vaatwasser, koelkast, etc.
Een aparte categorie is de "sociologie van namen": b.v. Emma en Alexander voor de hogere klassen, tegenover Priscilla en Wesley voor de lagere klassen.
- In hoeverre gebruiken jullie dit soort woorden wel of juist niet?
- In hoeverre is het zinnig of onzinnig dat mensen zich proberen te profileren met hun klasse?
- Weten jullie zelf nog voorbeelden van woorden of namen die echt niet kunnen?
Zelf ben ik overigens niet zo recht in de leer. Als een ander "eet smakelijk" zegt, zeg ik het gewoon terug (ook al zou ik het nooit zelf als eerste zeggen) en ook gebruik ik gewoon "gebakje" ("taartje' klinkt voor mijn gevoel aanstellerig). Maar woorden als "toilet" en "stropdas" zou ik echt nooit gebruiken.
zaterdag 4 februari 2012 18:43
quote:Elynn schreef op 04 februari 2012 @ 18:33:
Ook tussen de twee geslachten, diverse leeftijdsgroepen, etnische groepen en subculturen zijn er verschillen.... en niet te vergeten ook tussen dezelfde persoon, in verschillende omstandigheden. Vrijwel ieders vocabulaire én accent is thuis anders dan op het werk, en op de parfumerieafdeling van la Maison de Bonneterie anders dan in de buurtsuper.
Ook tussen de twee geslachten, diverse leeftijdsgroepen, etnische groepen en subculturen zijn er verschillen.... en niet te vergeten ook tussen dezelfde persoon, in verschillende omstandigheden. Vrijwel ieders vocabulaire én accent is thuis anders dan op het werk, en op de parfumerieafdeling van la Maison de Bonneterie anders dan in de buurtsuper.
zaterdag 4 februari 2012 18:48
zaterdag 4 februari 2012 19:39
quote:Elynn schreef op 04 februari 2012 @ 19:18:
Juust 'm, Whympysinger, ook dat.
Heb het even opgezocht, Sum. Jort is inderdaad 1.80; dacht dat hij kleiner was. Hij haalt m'n schouder dus makkelijk (ben 1.83). Hoe dan ook: leuke man.
1.80?
Dan laat ik mijn stilleto's wel thuis als we gaan daten
Juust 'm, Whympysinger, ook dat.
Heb het even opgezocht, Sum. Jort is inderdaad 1.80; dacht dat hij kleiner was. Hij haalt m'n schouder dus makkelijk (ben 1.83). Hoe dan ook: leuke man.
1.80?
Dan laat ik mijn stilleto's wel thuis als we gaan daten
Luister nou maar gewoon naar wat ik zeg!
zaterdag 4 februari 2012 19:45
quote:Elynn schreef op 04 februari 2012 @ 18:22:
En alweer... Martin opent een topic met een interessante titel: De sociologie van taalgebruik, een breed en boeiend onderwerp waarmee je alle kanten uit kunt. En ja hoor, waar draait het op uit: een wel heel beperkte pindakaas-versus-vers-van-de-markt-gehaalde-fetapasta-discussie (als in: toilet of wc, koelkast of ijskast).
Waar is dan dat briljante intellect van je, die wetenschappelijke honger? Ik zie tussen de regels door alleen maar een sneue man die met z'n zogenaamde verfijnde smaak en keuzes z'n uiterste best doet om bij een bepaalde groep te horen.
Als je daadwerkelijk geïnteresseerd bent in de sociologie van het taalgebruik moet je de discussie breder, opener en minder normatief inzetten dan dit.
(kom wat laat binnen)
En speciaal voor Martin:
Hilary Bucket
En alweer... Martin opent een topic met een interessante titel: De sociologie van taalgebruik, een breed en boeiend onderwerp waarmee je alle kanten uit kunt. En ja hoor, waar draait het op uit: een wel heel beperkte pindakaas-versus-vers-van-de-markt-gehaalde-fetapasta-discussie (als in: toilet of wc, koelkast of ijskast).
Waar is dan dat briljante intellect van je, die wetenschappelijke honger? Ik zie tussen de regels door alleen maar een sneue man die met z'n zogenaamde verfijnde smaak en keuzes z'n uiterste best doet om bij een bepaalde groep te horen.
Als je daadwerkelijk geïnteresseerd bent in de sociologie van het taalgebruik moet je de discussie breder, opener en minder normatief inzetten dan dit.
(kom wat laat binnen)
En speciaal voor Martin:
Hilary Bucket
zaterdag 4 februari 2012 19:46
quote:martin81 schreef op 04 februari 2012 @ 15:56:
Zelf ben ik overigens niet zo recht in de leer. Als een ander "eet smakelijk" zegt, zeg ik het gewoon terug (ook al zou ik het nooit zelf als eerste zeggen) en ook gebruik ik gewoon "gebakje" ("taartje' klinkt voor mijn gevoel aanstellerig). Maar woorden als "toilet" en "stropdas" zou ik echt nooit gebruiken.
Als een ander '"eet smakelijk" zegt, zeg ik het terug. Maar ik ben opgevoed met het bedanken van de kok voor de maaltijd, ipv het "smakelijk eten".
Ik gebruik 'taartje' omdat 'gebakje' klinkt als supermarkt-taart. Toilet en stropdas gebruik ik ook niet.
Zelf ben ik overigens niet zo recht in de leer. Als een ander "eet smakelijk" zegt, zeg ik het gewoon terug (ook al zou ik het nooit zelf als eerste zeggen) en ook gebruik ik gewoon "gebakje" ("taartje' klinkt voor mijn gevoel aanstellerig). Maar woorden als "toilet" en "stropdas" zou ik echt nooit gebruiken.
Als een ander '"eet smakelijk" zegt, zeg ik het terug. Maar ik ben opgevoed met het bedanken van de kok voor de maaltijd, ipv het "smakelijk eten".
Ik gebruik 'taartje' omdat 'gebakje' klinkt als supermarkt-taart. Toilet en stropdas gebruik ik ook niet.
zaterdag 4 februari 2012 19:47
zaterdag 4 februari 2012 19:49
quote:martin81 schreef op 04 februari 2012 @ 16:49:
Beste Beatrijs,
Kunt u me helpen om een einde te maken aan de eeuwige ruzie tussen mijn vriend en mij. Wat ‘hoor’ je te zeggen: ‘ijskast’ of ‘koelkast’?
Koelkast-zegger
Beste Koelkast-zegger,
Het begrippenpaar ‘koelkast – ijskast’ is er eentje uit de serie ‘toilet – wc’, ‘gebakje – taartje’, ‘zeer doen – pijn doen’, ‘mantel – jas’, ‘wagen – auto’, ‘japon – jurk’. Op het eerste gezicht lijken deze woorden synoniem, maar er schuilt een addertje onder het gras. Mensen uit bepaalde kringen (de hogere) zullen nooit het eerste zeggen en altijd het tweede. Het onderscheidend element zit ’m in een associatie met ‘deftigheid’ die de hogere kringen juist willen vermijden. ‘Toilet’ is een enigszins eufemistische aanduiding voor ‘wc’. Uit angst om een ordinaire indruk te maken gingen mensen, met name de aspirerende, lagere bourgeoisie, omfloerst over ‘toilet’ speken, alsof er op een toilet geen sprake zou zijn van pis en poep. Mensen uit hogere (adellijke) kringen vonden deze voorkeur voor mooie, deftige, eufemistische woorden juist weer heel erg burgerlijk. Zij zeiden dan liever waar het op stond: ‘wc’, ‘jurk’, ‘auto’, enzovoort. Om er nog een schepje bovenop te doen in recht-voor-z’n-raapheid sprak de adel het woord ‘moeten’ ook vaak als ‘motten’ uit (maar ‘hiero!’ was dan weer fout). Het luisterde nauw.
In de tijd dat voedsel alleen maar met behulp van ijs kon worden gekoeld, gebruikten de hogere kringen ook daadwerkelijk ijs. In grote staven werd het ijs aangeleverd en in een kast geplaatst die ‘ijskast’ heette. Na de uitvinding van de koelkast is de hogere sociale klasse tot op de dag van vandaag het woord ‘ijskast’ blijven gebruiken. Iedereen is natuurlijk vrij om te kiezen welke term hij gebruikt. Het ene woord is niet correcter dan het andere. Blijft alleen over dat ijskast-zeggers zich verheven voelen boven koelkast-zeggers. Die zelfingenomenheid is niet correct, al kun je dat gevoel niet tegengaan.
Hier draait het toch om? Ik snap niet waarom jij een ijskast (zo heb ik het overigens ook geleerd) correcter vindt dan het woord koelkast terwijl je het ook nog eens bewust zegt om jezelf een bepaalde status aan te meten.
De oude adel die ik ken (en dat is echt van de categorie 16 achternamen van voor tot ginder ) is juist opgevoed met je nergens boven verheven voelen en je aanpassen aan je gesprekspartner! Dat is een teken van klasse en dat is niet mijn persoonlijke mening, maar echt een sociale conventie in die kringen. Een les die jij op je 'praten als de bovenklasse' cursus duidelijk niet hebt gekregen.
Beste Beatrijs,
Kunt u me helpen om een einde te maken aan de eeuwige ruzie tussen mijn vriend en mij. Wat ‘hoor’ je te zeggen: ‘ijskast’ of ‘koelkast’?
Koelkast-zegger
Beste Koelkast-zegger,
Het begrippenpaar ‘koelkast – ijskast’ is er eentje uit de serie ‘toilet – wc’, ‘gebakje – taartje’, ‘zeer doen – pijn doen’, ‘mantel – jas’, ‘wagen – auto’, ‘japon – jurk’. Op het eerste gezicht lijken deze woorden synoniem, maar er schuilt een addertje onder het gras. Mensen uit bepaalde kringen (de hogere) zullen nooit het eerste zeggen en altijd het tweede. Het onderscheidend element zit ’m in een associatie met ‘deftigheid’ die de hogere kringen juist willen vermijden. ‘Toilet’ is een enigszins eufemistische aanduiding voor ‘wc’. Uit angst om een ordinaire indruk te maken gingen mensen, met name de aspirerende, lagere bourgeoisie, omfloerst over ‘toilet’ speken, alsof er op een toilet geen sprake zou zijn van pis en poep. Mensen uit hogere (adellijke) kringen vonden deze voorkeur voor mooie, deftige, eufemistische woorden juist weer heel erg burgerlijk. Zij zeiden dan liever waar het op stond: ‘wc’, ‘jurk’, ‘auto’, enzovoort. Om er nog een schepje bovenop te doen in recht-voor-z’n-raapheid sprak de adel het woord ‘moeten’ ook vaak als ‘motten’ uit (maar ‘hiero!’ was dan weer fout). Het luisterde nauw.
In de tijd dat voedsel alleen maar met behulp van ijs kon worden gekoeld, gebruikten de hogere kringen ook daadwerkelijk ijs. In grote staven werd het ijs aangeleverd en in een kast geplaatst die ‘ijskast’ heette. Na de uitvinding van de koelkast is de hogere sociale klasse tot op de dag van vandaag het woord ‘ijskast’ blijven gebruiken. Iedereen is natuurlijk vrij om te kiezen welke term hij gebruikt. Het ene woord is niet correcter dan het andere. Blijft alleen over dat ijskast-zeggers zich verheven voelen boven koelkast-zeggers. Die zelfingenomenheid is niet correct, al kun je dat gevoel niet tegengaan.
Hier draait het toch om? Ik snap niet waarom jij een ijskast (zo heb ik het overigens ook geleerd) correcter vindt dan het woord koelkast terwijl je het ook nog eens bewust zegt om jezelf een bepaalde status aan te meten.
De oude adel die ik ken (en dat is echt van de categorie 16 achternamen van voor tot ginder ) is juist opgevoed met je nergens boven verheven voelen en je aanpassen aan je gesprekspartner! Dat is een teken van klasse en dat is niet mijn persoonlijke mening, maar echt een sociale conventie in die kringen. Een les die jij op je 'praten als de bovenklasse' cursus duidelijk niet hebt gekregen.
zaterdag 4 februari 2012 19:58
Martin schreef: Zoals de meesten hier zullen weten, ben ik geinteresseerd in onderwerpen als opvoeding, normen en waarden, etiquette, persoonlijke Bildung, smaak, hogere en lagere cultuur en de rol van de elite in onze samenleving.
Je vergeet nog een paar van je interessegebieden, zoals remsporen in damesslipjes, kontneuken, Thaise meisjes en Aldi-pindakaas.
Maar mijn complimenten voor je avatar: hij is hilarisch!
Je vergeet nog een paar van je interessegebieden, zoals remsporen in damesslipjes, kontneuken, Thaise meisjes en Aldi-pindakaas.
Maar mijn complimenten voor je avatar: hij is hilarisch!
zaterdag 4 februari 2012 20:26
Martin ik denk dat je je voordoet alsof je je in elitaire kringen begeeft, maar ben bang dat je uit een gewoon arbeidersgezin komt en nu een beetje de pretentieuze bal uit gaat hangen.
Bovendien lijkt je OP inderdaad voort te komen uit de uitzending van Jort van een maand geleden.
De meeste mensen van adel/goede komaf (n dan heb ik het niet over de nieuwrijken), kijken gelukkig niet neer op andere mensen. Zou jij nog
iets van kunnen leren.
Ik kom uit een 'gewoon' gezin, met ouders die dan wel weer ouders hadden die wisten hoe het heurde.
Ik zeg WC, stropdas (ik haat het woord das, al helemaal als het voor het woord sjaal gebruikt wordt), gebakje (een hazelino
Bovendien lijkt je OP inderdaad voort te komen uit de uitzending van Jort van een maand geleden.
De meeste mensen van adel/goede komaf (n dan heb ik het niet over de nieuwrijken), kijken gelukkig niet neer op andere mensen. Zou jij nog
iets van kunnen leren.
Ik kom uit een 'gewoon' gezin, met ouders die dan wel weer ouders hadden die wisten hoe het heurde.
Ik zeg WC, stropdas (ik haat het woord das, al helemaal als het voor het woord sjaal gebruikt wordt), gebakje (een hazelino
zaterdag 4 februari 2012 20:27
quote:gemini2011 schreef op 04 februari 2012 @ 20:26:
Martin ik denk dat je je voordoet alsof je je in elitaire kringen begeeft, maar ben bang dat je uit een gewoon arbeidersgezin komt en nu een beetje de pretentieuze bal uit gaat hangen.
Bovendien lijkt je OP inderdaad voort te komen uit de uitzending van Jort van een maand geleden.
De meeste mensen van adel/goede komaf (n dan heb ik het niet over de nieuwrijken), kijken gelukkig niet neer op andere mensen. Zou jij nog
iets van kunnen leren.
Ik kom uit een 'gewoon' gezin, met ouders die dan wel weer ouders hadden die wisten hoe het heurde.
Ik zeg WC, stropdas (ik haat het woord das, al helemaal als het voor het woord sjaal gebruikt wordt), gebakje (een hazelinoAlleen van Maison Kelder!
Martin ik denk dat je je voordoet alsof je je in elitaire kringen begeeft, maar ben bang dat je uit een gewoon arbeidersgezin komt en nu een beetje de pretentieuze bal uit gaat hangen.
Bovendien lijkt je OP inderdaad voort te komen uit de uitzending van Jort van een maand geleden.
De meeste mensen van adel/goede komaf (n dan heb ik het niet over de nieuwrijken), kijken gelukkig niet neer op andere mensen. Zou jij nog
iets van kunnen leren.
Ik kom uit een 'gewoon' gezin, met ouders die dan wel weer ouders hadden die wisten hoe het heurde.
Ik zeg WC, stropdas (ik haat het woord das, al helemaal als het voor het woord sjaal gebruikt wordt), gebakje (een hazelinoAlleen van Maison Kelder!
Luister nou maar gewoon naar wat ik zeg!
zaterdag 4 februari 2012 20:28
Martin ik denk dat je je voordoet alsof je je in elitaire kringen begeeft, maar ben bang dat je uit een gewoon arbeidersgezin komt en nu een beetje de pretentieuze bal uit gaat hangen.
Bovendien lijkt je OP inderdaad voort te komen uit de uitzending van Jort van een maand geleden.
De meeste mensen van adel/goede komaf (en dan heb ik het niet over de nieuwrijken), kijken gelukkig niet neer op andere mensen. Zou jij nog
iets van kunnen leren.
Ik kom uit een 'gewoon' gezin, met ouders die dan wel weer ouders hadden die wisten hoe het heurde.
Ik zeg WC, stropdas (ik haat het woord das, al helemaal als het voor het woord sjaal gebruikt wordt), gebakje (een hazelino) een stuk taart (appeltaart), koelkast, auto, afwasmachine.
Bovendien zeg ik 'eet smakelijk'. Erg hè?
O en Jort is geweldig, maar mij ook iets te klein en te iel, maar heb zeker een zwak voor die man.
Bovendien lijkt je OP inderdaad voort te komen uit de uitzending van Jort van een maand geleden.
De meeste mensen van adel/goede komaf (en dan heb ik het niet over de nieuwrijken), kijken gelukkig niet neer op andere mensen. Zou jij nog
iets van kunnen leren.
Ik kom uit een 'gewoon' gezin, met ouders die dan wel weer ouders hadden die wisten hoe het heurde.
Ik zeg WC, stropdas (ik haat het woord das, al helemaal als het voor het woord sjaal gebruikt wordt), gebakje (een hazelino) een stuk taart (appeltaart), koelkast, auto, afwasmachine.
Bovendien zeg ik 'eet smakelijk'. Erg hè?
O en Jort is geweldig, maar mij ook iets te klein en te iel, maar heb zeker een zwak voor die man.