pds: wat kan ik proberen?
dinsdag 4 november 2014 om 18:51
Dag viva's,
Ik heb sinds januari 2011 last van buikklachten. In het begin bestonden die voornamelijk uit diarree, brandend maagzuur en misselijkheid. Nu is eigenlijk alleen de diarree nog over, hoewel dat an sich al vervelend genoeg is. Het eerste jaar heb ik behoorlijk wat huisartsen en specialisten gezien, heel wat tests gedaan, maar nergens komt iets uit. Ik heb zelf wat gedokterd, en inmiddels loop ik bij een diëtiste. Het zelf dokteren bestond uit wat proberen met voeding, maar daar kwam ik niet helemaal uit. Het leek alsof mijn darmen het best gedijen onder ongezond voedsel (veel brood, veel chocola, redelijk wat frisdrank). Mijn ontlasting leek daar consistenter van te worden dan van groente en fruit. Met de diëtiste heb ik het FODMAP dieet geprobeerd (geen bewerkte producten, geen tarwe, geen lactose en nog een aantal restricties aan bepaalde producten), maar daarvan werden mijn klachten alleen maar erger. Na drie weken non stop diarree zijn we daarmee gestopt. Nu neem ik iedere dag probiotica (orthica orthiflor; hoe lang duurt het voor ik redelijkerwijs kan concluderen dat het wel/niet werkt?), maar hierna weet ik het niet zo goed meer...
Ik heb niet het gevoel dat ik reageer op voedsel (en daarom denk ik ook niet dat een dietist mij hierna nog verder kan helpen). Mijn darmen werken niet beter nu ik geen tarwe meer eet en lactose nam ik sowieso al weinig tot me. Ik zie überhaupt geen relatie tussen mijn darmen en bepaald voedsel, behalve dan ongezond voedsel. Maar zo ongezond wil ik niet meer leven.
Ik hoef na een maaltijd vrijwel nooit rennend naar het toilet. De diarree is altijd 's ochtends bij het opstaan, en als ik in de loop van de dag weer moet, is het doorgaans iets consistenter dan in de ochtend. Ik heb nauwelijks meer last van pijnklachten. Dit patroon ('s ochtends diarree) is wel iets dat over de jaren heen gestabiliseerd is; in het begin moet ik zo af en toe wel rennend naar het toilet na een maaltijd.
Ik ben me er van bewust dat alleen al op deze pijler veel ernstigere dingen besproken worden. Toch ervaar ik op sommige dagen veel last van mijn buikklachten. Lichamelijk, maar ook mentaal ben ik door een redelijk diep dal gegaan, met veel angstklachten en symptomen van een depressie. Dat gaat nu beter, maar de diarree blijft. Ik heb hypnotherapie en FODMAP geprobeerd, en ben nu bezig met probiotica. Als dit niet werkt, zijn er hier dan misschien nog forummers met tips? Ik zie het niet zitten om terug te gaan naar de huisarts/specialist, want met het stempeltje PDS is het antwoord vrijwel steevast "dit is inderdaad een van de kenmerken van PDS". Maar ondanks die diagnose wil ik toch proberen mijn lichaam zo gezond mogelijk te maken en ben dus op zoek naar tips en tricks om eventueel na de probiotica te proberen.
Ik heb sinds januari 2011 last van buikklachten. In het begin bestonden die voornamelijk uit diarree, brandend maagzuur en misselijkheid. Nu is eigenlijk alleen de diarree nog over, hoewel dat an sich al vervelend genoeg is. Het eerste jaar heb ik behoorlijk wat huisartsen en specialisten gezien, heel wat tests gedaan, maar nergens komt iets uit. Ik heb zelf wat gedokterd, en inmiddels loop ik bij een diëtiste. Het zelf dokteren bestond uit wat proberen met voeding, maar daar kwam ik niet helemaal uit. Het leek alsof mijn darmen het best gedijen onder ongezond voedsel (veel brood, veel chocola, redelijk wat frisdrank). Mijn ontlasting leek daar consistenter van te worden dan van groente en fruit. Met de diëtiste heb ik het FODMAP dieet geprobeerd (geen bewerkte producten, geen tarwe, geen lactose en nog een aantal restricties aan bepaalde producten), maar daarvan werden mijn klachten alleen maar erger. Na drie weken non stop diarree zijn we daarmee gestopt. Nu neem ik iedere dag probiotica (orthica orthiflor; hoe lang duurt het voor ik redelijkerwijs kan concluderen dat het wel/niet werkt?), maar hierna weet ik het niet zo goed meer...
Ik heb niet het gevoel dat ik reageer op voedsel (en daarom denk ik ook niet dat een dietist mij hierna nog verder kan helpen). Mijn darmen werken niet beter nu ik geen tarwe meer eet en lactose nam ik sowieso al weinig tot me. Ik zie überhaupt geen relatie tussen mijn darmen en bepaald voedsel, behalve dan ongezond voedsel. Maar zo ongezond wil ik niet meer leven.
Ik hoef na een maaltijd vrijwel nooit rennend naar het toilet. De diarree is altijd 's ochtends bij het opstaan, en als ik in de loop van de dag weer moet, is het doorgaans iets consistenter dan in de ochtend. Ik heb nauwelijks meer last van pijnklachten. Dit patroon ('s ochtends diarree) is wel iets dat over de jaren heen gestabiliseerd is; in het begin moet ik zo af en toe wel rennend naar het toilet na een maaltijd.
Ik ben me er van bewust dat alleen al op deze pijler veel ernstigere dingen besproken worden. Toch ervaar ik op sommige dagen veel last van mijn buikklachten. Lichamelijk, maar ook mentaal ben ik door een redelijk diep dal gegaan, met veel angstklachten en symptomen van een depressie. Dat gaat nu beter, maar de diarree blijft. Ik heb hypnotherapie en FODMAP geprobeerd, en ben nu bezig met probiotica. Als dit niet werkt, zijn er hier dan misschien nog forummers met tips? Ik zie het niet zitten om terug te gaan naar de huisarts/specialist, want met het stempeltje PDS is het antwoord vrijwel steevast "dit is inderdaad een van de kenmerken van PDS". Maar ondanks die diagnose wil ik toch proberen mijn lichaam zo gezond mogelijk te maken en ben dus op zoek naar tips en tricks om eventueel na de probiotica te proberen.
That's a fine looking high horse
dinsdag 4 november 2014 om 19:03
Het is alsof ik mijn verhaal lees, inclusief de angstklachten door de buikklachten.
Op dit moment ben ik aan het proberen om minder suiker te eten en kijken of dat helpt. Tot nu toe nog niet heel veel verschil gemerkt met vandaag als dieptepunt helaas (halve dag diarree gehad en buikpijn..)
Ik weet het verder ook niet helaas
Op dit moment ben ik aan het proberen om minder suiker te eten en kijken of dat helpt. Tot nu toe nog niet heel veel verschil gemerkt met vandaag als dieptepunt helaas (halve dag diarree gehad en buikpijn..)
Ik weet het verder ook niet helaas
dinsdag 4 november 2014 om 19:53
viva-amber, ik ben in 2011 getest op helicobacter pylorie.
en ik wil absoluut niet ondankbaar overkomen, dus bedankt voor je tip blommit, maar ik zou zelf niet zo goed weten wat ik nog moet elimineren. ik eet geen gluten, geen lactose, geen bewerkte producten en het is sindsdien alleen maar erger geworden. van mijn dietiste moet ik hiermee stoppen, maar ik wil het zelf graag nog een tijdje door proberen. ik eet dus ook geen bonen, knoflook, uien, prei... ik heb hiervoor een hele tijd geen paprika en tomaten gegeten, maar merkte ook daar geen verschil. ik zal me eens gaan inlezen in het eliminatiedieet, maar ik verwacht eigenlijk niet dat daar de oplossing ligt.
ayraa, ik eet op dit moment ook geen suiker meer, behalve de suikers uit fruit. vervelend he, als niets werkt? ik wil me er eigenlijk nog niet bij neerleggen dat dit het is, maar ik word soms wel een klein beetje wanhopig.
en ik wil absoluut niet ondankbaar overkomen, dus bedankt voor je tip blommit, maar ik zou zelf niet zo goed weten wat ik nog moet elimineren. ik eet geen gluten, geen lactose, geen bewerkte producten en het is sindsdien alleen maar erger geworden. van mijn dietiste moet ik hiermee stoppen, maar ik wil het zelf graag nog een tijdje door proberen. ik eet dus ook geen bonen, knoflook, uien, prei... ik heb hiervoor een hele tijd geen paprika en tomaten gegeten, maar merkte ook daar geen verschil. ik zal me eens gaan inlezen in het eliminatiedieet, maar ik verwacht eigenlijk niet dat daar de oplossing ligt.
ayraa, ik eet op dit moment ook geen suiker meer, behalve de suikers uit fruit. vervelend he, als niets werkt? ik wil me er eigenlijk nog niet bij neerleggen dat dit het is, maar ik word soms wel een klein beetje wanhopig.
That's a fine looking high horse
dinsdag 4 november 2014 om 20:11
mijn ontlasting is drie keer onderzocht over ongeveer anderhalf jaar tijd, mijn bloed is twee keer onderzocht via de huisarts, en één keer in het ziekenhuis, om te testen op gluten en ik heb een gastroscopie gehad vanwege de maagklachten. Ik testte altijd negatief op ontstekingen, bacteriën, wormen en al het andere dat via bloed/ontlasting onderzocht kan worden. De volgende stap bij mdl-arts was een endoscopie geweest, maar de arts besloot dat dat weinig zin had, omdat mijn klachten en testuitslagen geen aanleiding gaven om een endoscopie te doen. Dit was halverwege 2012. Begin 2013 ben ik toen (op aanraden van de arts) begonnen met hypnotherapie.
That's a fine looking high horse
dinsdag 4 november 2014 om 20:32
Als je zegt dat van 'slecht' eten je klachten minder worden, zou het dan kunnen zijn dat je niet vet genoeg eten? Bij kinderen schijnt dat ook vaak een probleem te zijn waardoor ze diarree krijgen. Misschien kun je op zoek gaan naar een andere diëtiste; het dieet dat deze voorschrijft lijkt niet echt te helpen.
Freedom is just another word for nothing left to lose - Janis Joplin
dinsdag 4 november 2014 om 20:41
Mijn huisarts wilde ook een endoscopie laten doen(ook ontlasting-en bloedonderzoeken gehad en een antibioticakuur tegen een parasiet), maar ik had daar zelf niet zoveel zin in. Gezien mijn klachten verwachtte ik niet dat daar iets uit zou komen. Ik mocht toen twee weken de mesalazine-zetpillen proberen en als dat niets uit zou halen moest ik door naar de MDL-arts.
Na anderhalve week werd mijn buikpijn minder en ontlasting beter. Ik gebruik ze nu een half jaar en heb in die tijd maar een paar keer diarree gehad. Daarvoor heb ik 5 jaar lang met klachten rondgelopen, tot ik dus deze vervanger kreeg van mijn eigenlijke huisarts, die niet verder wilde kijken dan de PDS.
Mijn klachten bleken ook samen te hangen met mijn cyclus, in de stopweek had ik altijd gegarandeerd veel meer last dan in weken dat ik de pil slikte. Ik heb nu een mirena om de hormoonspiegels vlakker te houden.
Na anderhalve week werd mijn buikpijn minder en ontlasting beter. Ik gebruik ze nu een half jaar en heb in die tijd maar een paar keer diarree gehad. Daarvoor heb ik 5 jaar lang met klachten rondgelopen, tot ik dus deze vervanger kreeg van mijn eigenlijke huisarts, die niet verder wilde kijken dan de PDS.
Mijn klachten bleken ook samen te hangen met mijn cyclus, in de stopweek had ik altijd gegarandeerd veel meer last dan in weken dat ik de pil slikte. Ik heb nu een mirena om de hormoonspiegels vlakker te houden.
dinsdag 4 november 2014 om 20:55
Hoi,
Ik heb ook pds, alleen de obstipatie variant. Ik herken de angstklachten voor de pijn. Dit resulteerde bij mij ook in angstaanvallen en zelfs depressie. Het heeft even geduurd maar ik ben eruit geklommen. Tegenwoordig slik ik dagelijks een lichte vorm van antidepressiva (minimale dosis). Dit zorgt ervoor dat het iets rustiger in mijn hoofd is, waardoor mijn darmen minder op stress reageren en dus obstipatie veroorzaken.
Verder vond ik het wel heel fijn om naar de bijeenkomsten te gaan van de pds belangvereniging. Je spreekt daar mensen die hetzelfde ondervinden. Dat is fijn.
Het vervelende van dit syndroom is dat er geen medicijn voor is dat het stopt. Je moet ermee leren omgaan. Hoe vervelend het ook klinkt. Pak op tijd je rust want pijn vreet veel energie. Probeer het te accepteren en je zult merken dat de dagen beter zullen gaan. Ga je er tegen verzetten, dan merk ik zelf dat het erger wordt.
Soms probeer ik wel eens dingetjes uit zoals yoghurt met zonnebloemolie (ook wat een arts ooit eens aangeraden heeft). Ik merk dat het allemaal niet werkt. Het enige wat ik wel met regelmaat doe is naar een osteopaat gaan. De pijn stroomt door naar mijn onderrug waardoor ik krom loop en na een tijd compleet vast zit. Hij haalt alles weer los.
Ik hoop dat je er wat aan hebt. Blijf wel praten over wat je voelt en meemaakt. Frustraties opkroppen zorgt ook weer voor stress.
Ik heb ook pds, alleen de obstipatie variant. Ik herken de angstklachten voor de pijn. Dit resulteerde bij mij ook in angstaanvallen en zelfs depressie. Het heeft even geduurd maar ik ben eruit geklommen. Tegenwoordig slik ik dagelijks een lichte vorm van antidepressiva (minimale dosis). Dit zorgt ervoor dat het iets rustiger in mijn hoofd is, waardoor mijn darmen minder op stress reageren en dus obstipatie veroorzaken.
Verder vond ik het wel heel fijn om naar de bijeenkomsten te gaan van de pds belangvereniging. Je spreekt daar mensen die hetzelfde ondervinden. Dat is fijn.
Het vervelende van dit syndroom is dat er geen medicijn voor is dat het stopt. Je moet ermee leren omgaan. Hoe vervelend het ook klinkt. Pak op tijd je rust want pijn vreet veel energie. Probeer het te accepteren en je zult merken dat de dagen beter zullen gaan. Ga je er tegen verzetten, dan merk ik zelf dat het erger wordt.
Soms probeer ik wel eens dingetjes uit zoals yoghurt met zonnebloemolie (ook wat een arts ooit eens aangeraden heeft). Ik merk dat het allemaal niet werkt. Het enige wat ik wel met regelmaat doe is naar een osteopaat gaan. De pijn stroomt door naar mijn onderrug waardoor ik krom loop en na een tijd compleet vast zit. Hij haalt alles weer los.
Ik hoop dat je er wat aan hebt. Blijf wel praten over wat je voelt en meemaakt. Frustraties opkroppen zorgt ook weer voor stress.
dinsdag 4 november 2014 om 21:21
Springtimerules, ik dacht ook ooit dat ik diarree kreeg van fruit. Twee jaar lang nauwelijks fruit eten heeft echter niet voor een vermindering van klachten gezorgd. Het zou kunnen dat fruit het erger maakt, maar zonder fruit verdwijne de klachten niet.
Belle, bedankt voor je post! Het klinkt niet totaal onlogisch... maar waar vind ik vet in? Ik kan moeilijk iedere dag frituren .
Lughnasadh, heb jij die zetpillen gekregen omdat je last had van ontstekingen in de darmen, of enkel vanwege de diaree? Ik heb namelijk geen buikpijn die een heel rechtstreekse relatie heeft met mijn diarree. Ik heb wel eens buikpijn en dagelijks diarree, maar het is niet zo dat ik voorafgaand aan de diaree altijd buikpijn heb.
Lovertjuh, bedankt voor je lieve post. Wat naar om te horen dat je er zoveel last van hebt, zowel psychisch als fysiek. Het accepteren van de pds kost inderdaad veel tijd en vergt veel energie. Pas na 3,5 jaar ben ik bezig met constructief aan oplossingen werken; hiervoor was ik vooral veel boos en verdrietig. Soms ben ik dat nog steeds, maa steeds vaker vind ik dat mijn leven nog steeds te mooi is om het door het onvermogen van mijn eigen lichaam te laten verpesten. Met hypotherapie heb ik ook geoefend in het niet boos zijn op mijn lichaam. Het doet ook maar gewoon wat het kan en het werkt me niet bewust tegen. Ik probeer daar nog steeds wel eens bewust bij stil te staan en niet zo boos te zijn op mezelf.
Belle, bedankt voor je post! Het klinkt niet totaal onlogisch... maar waar vind ik vet in? Ik kan moeilijk iedere dag frituren .
Lughnasadh, heb jij die zetpillen gekregen omdat je last had van ontstekingen in de darmen, of enkel vanwege de diaree? Ik heb namelijk geen buikpijn die een heel rechtstreekse relatie heeft met mijn diarree. Ik heb wel eens buikpijn en dagelijks diarree, maar het is niet zo dat ik voorafgaand aan de diaree altijd buikpijn heb.
Lovertjuh, bedankt voor je lieve post. Wat naar om te horen dat je er zoveel last van hebt, zowel psychisch als fysiek. Het accepteren van de pds kost inderdaad veel tijd en vergt veel energie. Pas na 3,5 jaar ben ik bezig met constructief aan oplossingen werken; hiervoor was ik vooral veel boos en verdrietig. Soms ben ik dat nog steeds, maa steeds vaker vind ik dat mijn leven nog steeds te mooi is om het door het onvermogen van mijn eigen lichaam te laten verpesten. Met hypotherapie heb ik ook geoefend in het niet boos zijn op mijn lichaam. Het doet ook maar gewoon wat het kan en het werkt me niet bewust tegen. Ik probeer daar nog steeds wel eens bewust bij stil te staan en niet zo boos te zijn op mezelf.
That's a fine looking high horse
dinsdag 4 november 2014 om 21:42
hahaha, ik was net zo goed bezig met gezond eten! ik heb voor mezelf nu het volgende bedacht: het verwerken van groente en fruit kost je darmen meer moeite dan het verwerken van ongezonde shit. misschien hebben mijn darmen gewoon niet de goede bacteriën om al dat werk te verzetten. dat is op zich niet een heeeeul gekke gedachte, want ik heb behoorlijk wat antibioticumkuurtjes gehad de afgelopen 15 jaar. dus nu met die probiotica...... maar dat slik ik nu ongeveer een week, maar zet nog niet echt zoden aan de dijk. maar misschien is een week ook wel veel te kort om iets te merken...
en anders maar veel volle yoghurt en vette vis? ik ben helemaal geen visliefhebber maar als dat hetgeen is dat werkt....
en anders maar veel volle yoghurt en vette vis? ik ben helemaal geen visliefhebber maar als dat hetgeen is dat werkt....
That's a fine looking high horse
dinsdag 4 november 2014 om 21:49
Het indikken van de ontlasting gebeurt in je dikke darm. De bacterieen die daar voor zorgen kunnen soms in de problemen raken omdat ze niet de juiste voedingsbodem hebben om te floreren.
Kijk eens naar resistent starch, bijvoorbeeld deze link
http://www.ahealthylife.n ... heid-naar-een-hoger-plan/
Kijk eens naar resistent starch, bijvoorbeeld deze link
http://www.ahealthylife.n ... heid-naar-een-hoger-plan/
dinsdag 4 november 2014 om 21:55
Dalliance, mijn huisarts heeft de zetpillen voorgeschreven omdat hij een ontsteking vermoedde. Het is niet vastgesteld, dat kan alleen met een scopie. Maar gezien het feit dat het aanmerkelijk beter gaat nu, zat hij aardig goed.
Ik had de hele dag door buikpijn, niet vlak voordat ik naar de wc moest of zo. En ook niet zo erg dat ik over de grond rolde van de pijn, maar het had wel invloed op mijn functioneren.
Probiotica slik ik ook, al jaren. Twee keer per week vette vis. Geen gluten, geen lactose en fruit met weinig fructose.
Ik had de hele dag door buikpijn, niet vlak voordat ik naar de wc moest of zo. En ook niet zo erg dat ik over de grond rolde van de pijn, maar het had wel invloed op mijn functioneren.
Probiotica slik ik ook, al jaren. Twee keer per week vette vis. Geen gluten, geen lactose en fruit met weinig fructose.
woensdag 5 november 2014 om 11:30
smulrol, wat doet RS anders dan probiotica?
lughnasadh, bedankt voor je reactie. omdat ik nauwelijks last heb van buikpijn, denk ik niet dat ik ontstekingen heb in mijn darmen, en ik denk dus ook niet dat mijn huisarts die pillen voor zou willen schrijven. maar ik heb de naam van de pillen opgeschreven, en als ik me over een paar weken of enkele maanden niet beter voel, kaart ik het gewoon aan bij de HA.
lughnasadh, bedankt voor je reactie. omdat ik nauwelijks last heb van buikpijn, denk ik niet dat ik ontstekingen heb in mijn darmen, en ik denk dus ook niet dat mijn huisarts die pillen voor zou willen schrijven. maar ik heb de naam van de pillen opgeschreven, en als ik me over een paar weken of enkele maanden niet beter voel, kaart ik het gewoon aan bij de HA.
That's a fine looking high horse
woensdag 5 november 2014 om 12:04
Dat denk ik ook niet. Mijn huisarts is nogal een eigenzinnige man, normaal gesproken worden deze medicijnen voorgeschreven door een MDL-arts als er inderdaad geconstateerd is dat je daadwerkelijk colitis ulcerosa/proctitis hebt. Maar goed, ze helpen en ik ben na jaren gezeik met mijn vorige huisarts blij dat hij mijn klachten in ieder geval wel serieus nam en niet steeds met dezelfde dooddoener "leer er maar mee leven, het hoort bij je pds" aankwam.
woensdag 5 november 2014 om 12:52
Hier hetzelfde verhaal. Al jaren PDS (gaande van misselijkheid, buikpijn, krampen tot diarree).
Ook al vanalles en nog wat geprobeerd : probiotica, AB-kuur, maagzuurremmers (neem ik nog steeds) en een zeer streng dieet. Geen melkproducten (ik ben lactose-intolerant), weinig gluten, geen fruit, geen rauwe groenten, geen noten, geen ui, prei, look..... Dus ja, ook bij mij lukt het beter met ongezonde troep. En daar wil ik net vanaf. Ik wil terug gezond kunnen eten. Ik snak naar fruit, een lekker slaatje, noten, ... Maar voorlopig altijd zwaar protest van mijn buik als ik me eraan waag. Eet ik ongezond, verdwijnen mijn klachten niet, maar zijn ze wel milder.
Ook al vanalles en nog wat geprobeerd : probiotica, AB-kuur, maagzuurremmers (neem ik nog steeds) en een zeer streng dieet. Geen melkproducten (ik ben lactose-intolerant), weinig gluten, geen fruit, geen rauwe groenten, geen noten, geen ui, prei, look..... Dus ja, ook bij mij lukt het beter met ongezonde troep. En daar wil ik net vanaf. Ik wil terug gezond kunnen eten. Ik snak naar fruit, een lekker slaatje, noten, ... Maar voorlopig altijd zwaar protest van mijn buik als ik me eraan waag. Eet ik ongezond, verdwijnen mijn klachten niet, maar zijn ze wel milder.
woensdag 5 november 2014 om 13:52
Hoi, herkenbare verhalen. Mijn vrouw heeft jaren met problemen gelopen. Daardoor zelfs werk en vrienden kwijtgeraakt door het onvoorspelbare en grillige karakter van deze aandoening. Ondanks dat ze er niet in geloofde naar een acupuncturist gegaan. Na even doorzetten ging het echt werken. Na een jaar of 2 daar te hebben gelopen (eerst elke week, later "onderhoud" elke maand) was het niet meer nodig. Ze heeft het nu twee jaar onder controle en kan weer normaal functioneren. Het blijft natuurlijk een aandachtspunt qua wat je kunt met eten en tijdstippen van eten maar het heeft erg geholpen. Ik raad je als het even kan Liu in Arnhem aan. Deze gaat zeer gestructureerd te werk met een opbouwend dieet en aanvullende kruidenpillen. Ik weet het klinkt wat zweverig maar het heeft zelfs bij mijn "ongelovige" vrouw geholpen. Baat het niet dan schaadt het niet!
woensdag 5 november 2014 om 15:05
En ik maar denken dat ik de enige was waarbij ongezond eten helpt bij PDS! De ene keer verdwijnen de klachten, de andere keer worden ze milder. Mijn huisarts legde uit dat mijn darmen minder hard hun best hoeven te doen om het eten te verteren wanneer ik ongezonder eet. Ik heb me erbij neergelegd dat er momenten zijn dat ik ongezonder eet. Wanneer ik geen klachten heb probeer ik wat gezonder te eten (volkorenbrood en groenten).